Τι είναι η επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη;
Η επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη (ή επιωχρική μεμβράνη) είναι μια πολύ λεπτή και διαφανής μεμβράνη στην επιφάνεια της ωχράς κηλίδας. Η μεμβράνη αυτή, όσο περνάει ο καιρός, αρχίζει να μεγαλώνει σε πάχος προκαλώντας έλξη στον αμφιβληστροειδή και παραμορφώνοντας την ανατομία του, με αποτέλεσμα την εμφάνιση συμπτωμάτων από τη μείωση της κεντρικής όρασης. Συχνά, η επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη συνυπάρχει με οπή στην ωχρά κηλίδα καθώς συμβάλλει στη δημιουργία της.
Στις περισσότερες περιπτώσεις η επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη αφορά άτομα άνω των 50 ετών και εμφανίζεται το ίδιο συχνά σε γυναίκες και σε άνδρες. Το ποσοστό εμφάνισης της επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης στον γενικό πληθυσμό είναι περίπου 7 έως 11% και αυξάνεται σε 17% για άτομα άνω των 80 ετών. Η πιθανότητα εμφάνισης της επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης και στο άλλο μάτι είναι περίπου 3%.
Ποια είναι τα αίτια πρόκλησης της επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης;
Η πιο συχνή μορφή επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης είναι η ιδιοπαθής. Αυτό σημαίνει ότι η αιτία είναι άγνωστη και η προχωρημένη ηλικία αποτελεί το μόνο γνωστό προδιαθεσικό παράγοντα. Άλλα αίτια αποτελούν:
- Αγγειακές παθήσεις του αμφιβληστροειδούς χιτώνα, όπως η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια και η απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς.
- Χρόνια ενδοφθάλμια φλεγμονή.
- Τραύμα.
- Οφθαλμικό χειρουργείο.
- Ενδοφθάλμιοι όγκοι.
- Εφαρμογή θερμικού (Argon) laser ή κρυοπηξίας του αμφιβληστροειδούς.
- Ρωγμή ή/και αποκόλληση αμφιβληστροειδούς.
Ποια είναι τα συμπτώματα της επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης;
Οι περισσότεροι ασθενείς με επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη στα αρχικά της στάδια συνήθως είναι ασυμπτωματικοί. Όσο η επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη αυξάνεται σε πάχος και προκαλεί σταδιακή έλξη της ωχράς κηλίδας, η κεντρική όραση επηρεάζεται και μπορεί να εμφανιστούν τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Μεταμορφοψίες, όπου οι ευθείες γραμμές και τα περιγράμματα των ειδώλων εμφανίζονται κυματιστά και παραμορφωμένα.
- Θόλωση της όρασης.
- Μείωση της όρασης σε μακρινή αλλά και σε κοντινή απόσταση.
- Μονόφθαλμη διπλωπία.
- Ανισοεικονία, όπου τα είδωλα εμφανίζονται μικρότερα στο ένα μάτι σε σχέση με το άλλο.
Πώς γίνεται η διάγνωση; Εξετάσεις.
Για τη σωστή διάγνωση της επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης είναι απαραίτητη η λήψη λεπτομερούς ιστορικού, καθώς αυτό θα δώσει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την αιτιολογία της πάθησης. Οι διαγνωστικές εξετάσεις περιλαμβάνουν:
- Μέτρηση της οπτικής οξύτητας σε μακρινή και σε κοντινή απόσταση.
- Πλήρης εξέταση προσθίων ημιμορίων και μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης στη σχισμοειδή λυχνία.
- Amsler grid test: Είναι ένα πολύ χρήσιμο διαγνωστικό τεστ που μπορεί να το πραγματοποιήσει ο ίδιος ο ασθενής στο σπίτι του, για έλεγχο της ωχράς κηλίδας και της κεντρικής όρασης. Συγκεκριμένα, είναι ένα τετράγωνο διάγραμμα που αποτελείται από παράλληλες οριζόντιες και κάθετες μαύρες γραμμές με μια μαύρη κηλίδα στο κέντρο του τετραγώνου. Ο ασθενής με επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη, ανάλογα με το στάδιο της πάθησης, είναι δυνατόν να βλέπει μέρος του τετραγώνου με κυματοειδείς γραμμές ή ακόμα και μέρος του να είναι τελείως κενό.
- Βυθοσκόπηση: Είναι βασική εξέταση του οπισθίου ημιμορίου και γίνεται μετά από την ενστάλαξη μυδριατικών σταγόνων, δηλαδή σταγόνων που προκαλούν διαστολή της κόρης. Η βυθοσκόπηση επιτρέπει στον οφθαλμίατρο να επισκοπεί αναλυτικά όλες τις ανατομικές δομές του οφθαλμού που βρίσκονται πίσω από τον κρυσταλλοειδή φακό. Η προχωρημένη επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη είναι ξεκάθαρα ορατή κατά τη βυθοσκόπηση, ενώ στα πολύ αρχικά της στάδια μπορεί να μην είναι εμφανής.
- Οπτική τομογραφία συνοχής (OCT): Αποτελεί τη βασική εξεταστική μέθοδο για τη διάγνωση και την παρακολούθηση της εξέλιξης της επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης, καθώς επιτρέπει την αναλυτική τρισδιάστατη απεικόνιση της ωχράς κηλίδας.
Ο συστηματικός προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος συμβάλλει στην έγκαιρη διάγνωση και την αντιμετώπιση της επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης. Ειδικά άνθρωποι μετά από τα 50 έτη πρέπει να εξετάζονται ετησίως και με οπτική τομογραφία συνοχής (OCT) στο πλαίσιο του πλήρους οφθαλμολογικού ελέγχου.
Ποια είναι η θεραπεία για την αντιμετώπιση της επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης;
Στα αρχικά της στάδια, όπου η όραση είναι φυσιολογική και ο ασθενής ασυμπτωματικός, ο ασθενής παρακολουθείται ανά εξάμηνο με OCT. Όταν η επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη προκαλεί διαταραχή της φυσιολογικής ανατομίας στην ωχρά κηλίδα και ο ασθενής παρατηρεί συμπτώματα με μείωση της όρασης, ενδείκνυται η θεραπεία της επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης με χειρουργική αφαίρεσή της. Η επέμβαση γίνεται με υαλοειδεκτομή, δηλαδή με αφαίρεση του υαλοειδούς σώματος και αποφλοίωση και αφαίρεση της μεμβράνης (membrane peeling). Ο στόχος είναι η αφαίρεση του υαλοειδούς σώματος, το οποίο συχνά κολλάει στην επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη και ενισχύει την έλξη της στην ωχρά κηλίδα. Παράλληλα, η μεμβράνη αφαιρείται προσεκτικά από την επιφάνεια της ωχράς κηλίδας. Η περιφέρεια του αμφιβληστροειδούς ελέγχεται με ειδικό φακό κατά το χειρουργείο και αν συνυπάρχουν ρωγμές αμφιβληστροειδούς αυτές αντιμετωπίζονται με laser.
Η αποκατάσταση μετά από το χειρουργείο μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες έως μήνες, καθώς η ανατομία και η όραση αργούν να επανέλθουν. Η πρόγνωση είναι εξαιρετική όσον αφορά τη βελτίωση της όρασης και τη μείωση των συμπτωμάτων. Όσο νωρίτερα γίνει η χειρουργική επέμβαση, τόσο καλύτερα είναι τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.
Υπάρχει τρόπος πρόληψης;
Δεν υπάρχει φαρμακευτική αγωγή για την πρόληψη της εμφάνισης της επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης. Ο τακτικός πλήρης οφθαλμολογικός έλεγχος είναι ο μόνος τρόπος για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της πάθησης, ώστε να εξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή όραση.
