Ποιος είναι ο ρόλος του αμφιβληστροειδούς χιτώνα;
Ο αμφιβληστροειδής χιτώνας είναι μία λεπτή μεμβράνη νευρικού ιστού, η οποία καλύπτει το οπίσθιο εσωτερικό τοίχωμα του ματιού και είναι υπεύθυνη για τη μετατροπή των οπτικών ερεθισμάτων, που εισέρχονται στον οφθαλμό, σε εικόνα. Η διαδικασία αυτή γίνεται μέσω ειδικών κυττάρων του αμφιβληστροειδούς χιτώνα, τους φωτοϋποδοχείς. Οι φωτοϋποδοχείς συνδέονται με ισχυρές συνδέσεις με το υποκείμενο στρώμα, το μελάγχρουν επιθήλιο και τον χοριοειδή χιτώνα, τα οποία με τη σειρά τους παίζουν καθοριστικό ρόλο στη λειτουργία της όρασης, παρέχοντας τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά στον αμφιβληστροειδή.
Τι είναι η αποκόλληση αμφιβληστροειδούς;
Η αποκόλληση αμφιβληστροειδούς εμφανίζεται με συχνότητα περίπου 1 στις 10000 και είναι μια απειλητική για την όραση κατάσταση. Συγκεκριμένα, έχουμε αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς χιτώνα με τους φωτοϋποδοχείς, από τα υποκείμενα στρώματα στο οπίσθιο τοίχωμα του ματιού, το μελάγχρουν επιθήλιο και το χοριοειδή χιτώνα, λόγω συσσώρευσης υγρού μεταξύ τους. Είναι μια κατάσταση που αποτελεί ιατρικό επείγον, καθώς επεκτείνεται πολύ γρήγορα και μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη απώλεια της όρασης εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα.
Η αποκόλληση αμφιβληστροειδούς εμφανίζεται συχνότερα σε ηλικίες άνω των 60 ετών, αλλά μπορεί να αφορά και νεότερα άτομα. Έχει παρατηρηθεί στατιστικά πως εμφανίζεται συχνότερα τους καλοκαιρινούς μήνες χωρίς να έχει βρεθεί η ακριβής αιτία για αυτό.
Ποιες είναι οι αιτίες της αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς του ματιού;
Υπάρχουν τρεις αιτίες συσσώρευσης υγρού μεταξύ των φωτοϋποδοχέων και του μελάγχρου επιθηλίου στο εσωτερικό του ματιού που οδηγεί σε αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς και περιλαμβάνουν:
- Ρωγμή στον αμφιβληστροειδούς (Ρηγματογενής αποκόλληση αμφιβληστροειδούς): Η οπή του αμφιβληστροειδούς, μέσα από την οποία μπορεί να εισέλθει υαλοειδές στον χώρο κάτω από τον αμφιβληστροειδή, είναι η πιο συχνή αιτία αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς. Προκαλείται μετά από αποκόλληση του υαλοειδούς σε σημεία που το υαλώδες σώμα προσφύεται ισχυρά στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, δηλαδή στην περιφέρεια του αμφιβληστροειδούς. Η έλξη που ασκεί το υαλώδες σώμα είναι ικανή να προκαλέσει ρωγμή στον αμφιβληστροειδή, η οποία χρήζει άμεσης αντιμετώπισης, αλλιώς θα οδηγήσει ταχέως σε αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς.
- Ελκτική αποκόλληση αμφιβληστροειδούς: Ο δεύτερος πιο συχνός μηχανισμός αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς περιλαμβάνει την ύπαρξη νεοαγγειακών μεμβρανών που σχηματίζονται στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς, σε καταστάσεις όπως η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, η δρεπανοκυτταρική αναιμία, τα οφθαλμικά τραύματα, καθώς και μετά από χειρουργεία. Σε αυτές τις περιπτώσεις δημιουργείται πολύ έντονη έλξη μεταξύ του υαλοειδούς σώματος και των παθολογικών αυτών μεμβρανών, η οποία οδηγεί σταδιακά σε αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς. Σε αυτές τις περιπτώσεις η αποκόλληση δε συμβαίνει τόσο γρήγορα και απότομα όσο στη ρηγματογενή μορφή, αλλά είναι τεχνικά πιο δύσκολη να επιδιορθωθεί χειρουργικά.
- Εξιδρωματική ή ορώδης αποκόλληση αμφιβληστροειδούς: Αποτελεί τον τρίτο και σπανιότερο μηχανισμό αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς κατά τον οποίο υπάρχει συσσώρευση υγρού μεταξύ του αμφιβληστροειδούς και του μελάγχρου επιθηλίου. Προέρχεται από φλεγμονή, αγγειακή ανωμαλία, όγκο του χοριοειδούς στο εσωτερικό του ματιού, όπως το μελάνωμα, σαρκοείδωση και άλλα αίτια. Χαρακτηριστικό στην εξιδρωματική αποκόλληση είναι πως δεν παρατηρείται ταυτόχρονη ύπαρξη ρωγμής αμφιβληστροειδούς ή παθολογικών επιαμφιβληστροειδικών μεμβρανών. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως η ορώδης αποκόλληση κάποιες φορές οφείλεται σε μεταστατικό καρκίνο (π.χ. όρχεως) και για αυτό είναι πολύ σημαντική η λήψη καλού ιατρικού ιστορικού.
Οι παράγοντες που αυξάνουν το κίνδυνο εμφάνισης αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς περιλαμβάνουν:
- Οικογενειακό ιστορικό αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς
- Υψηλή μυωπία
- Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
- Ιστορικό τραύματος οφθαλμού
- Προηγούμενη αποκόλληση αμφιβληστροειδούς στο ίδιο ή στο άλλο μάτι
- Προηγούμενη επιπλεγμένη χειρουργική επέμβαση καταρράκτη
- Περιφερικές αλλοιώσεις του αμφιβληστροειδούς
Ποια είναι τα συμπτώματα της αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς;
Τα συμπτώματα της αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Λάμψεις και αστραπές
- Μυοψίες (μυγάκια)
- Κλωστές ή ιστούς αράχνης
- Μαύρες κηλίδες ή σκιές από αιμορραγία του υαλοειδούς
- Απώλεια μέρους του οπτικού πεδίου (σαν “κουρτίνα”)
- Θόλωση ή απώλεια της όρασης
“Κουρτίνα” που καλύπτει μέρος του οπτικού πεδίου σε οφθαλμό με αποκόλληση αμφιβληστροειδούς.
Πώς γίνεται η διάγνωση της αποκόλλησης;
Οι απαραίτητες εξετάσεις για τη διάγνωση της αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς περιλαμβάνουν:
- Μέτρηση της οπτικής οξύτητας.
- Εξέταση των προσθίων ημιμορίων στη σχισμοειδή λυχνία και μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης.
- Βυθοσκόπηση: Αποτελεί τη βασική εξέταση που διενεργείται μετά από ενστάλαξη μυδριατικών σταγόνων για διαστολή της κόρης. Η εξέταση αυτή επιτρέπει την λεπτομερή εξέταση ολόκληρου του βυθού ως και την περιφέρεια του υαλοειδούς και του αμφιβληστροειδούς χιτώνα στο οπίσθιο τοίχωμα του ματιού, αποκαλύπτοντας τυχόν ρωγμές ή περιφερικές αποκολλήσεις.
- Εξέταση με χρήση υπερήχου σε περιπτώσεις θολών οπτικών μέσων, όπως σε ουλές κερατοειδούς, προχωρημένο καταρράκτη ή αιμορραγία υαλοειδούς.
- Οπτική τομογραφία συνοχής (OCT): Η εξέταση αυτή επιτρέπει την αναλυτική τρισδιάστατη απεικόνιση της ωχράς κηλίδας, η οποία μπορεί να συμπεριλαμβάνεται στο τμήμα του αμφιβληστροειδούς που έχει ήδη αποκολληθεί. Αυτό έχει σημασία για την τελική προγνωση της επέμβασης, καθώς έρευνες δείχνουν πως ασθενείς που χειρουργούνται με αποκολλημένη την ωχρά κηλίδα έχουν χειρότερη πρόγνωση σε σχέση με αυτούς που η αποκόλληση δεν συμπεριλαμβάνει την ωχρά κηλίδα.
Ποιες είναι οι μέθοδοι αντιμετώπισης της αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς;
Η αποκόλληση αμφιβληστροειδούς αντιμετωπίζεται χειρουργικά με την επέμβαση της υαλοειδεκτομής. Η υαλοειδεκτομή γίνεται με τοπική αναισθησία και ήπια μέθη και διαρκεί περίπου μία ώρα. Σε αυτή τη χειρουργική επέμβαση γίνεται χειρουργική αφαίρεση του υαλοειδούς σώματος και εντοπίζονται οι πιθανές ρωγμές αμφιβληστροειδούς στο οπίσθιο τοίχωμα του ματιού. Αυτές αντιμετωπίζονται με Argon laser φωτοπηξία ή κρυοπηξία με σκοπό τη δημιουργία ουλής γύρω από την οπή, ώστε η περιοχή να σταθεροποιηθεί και να “κολλήσει” στον αμφιβληστροειδή. Το υαλοειδές αντικαθίσταται από φυσαλίδα αερίου που τοποθετείται εντός του υαλοειδικού χώρου και η οποία απορροφάται σε 4 έως 6 εβδομάδες.
Καθώς η υαλοειδεκτομή είναι μια χειρουργική επέμβαση που οδηγεί σχετικά γρήγορα (σε μήνες έως 2 χρόνια) σε δημιουργία καταρράκτη, σε ρηγματογενείς αποκολλήσεις αμφιβληστροειδούς υπάρχει η δυνατότητα χρήσης σκληρικού μοσχεύματος σιλικόνης στο εξωτερικό τοίχωμα του σκληρού χιτώνα στην περιοχή της ρωγμής. Με τη συρραφή του σκληρικού μοσχεύματος, ο εξωτερικός σκληρός χιτώνας πιέζει εξωτερικά τον αμφιβληστροειδή στο σημείο της ρωγμής, επιπεδώνοντάς τον και απομακρύνοντας το υγρό που έχει συσσωρευτεί από κάτω του. Πρόκειται για επέμβαση εκλογής σε περιορισμένης έκτασης αποκόλληση αμφιβληστροειδούς σε νέους ασθενείς. Σε περιπτώσεις ελκτικής ή ορώδους αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς η μόνη θεραπευτική αντιμετώπιση είναι η υαλοειδεκτομή.
Αποκόλληση αμφιβληστροειδούς μετεγχειρητικά
Μετά την επέμβαση ο ασθενής επιστρέφει άμεσα σπίτι του και χρησιμοποιεί οφθαλμικές σταγόνες (μικρό κολλύριο κορτιζόνης και αντιβίωσης με συχνότητα που έχει συστήσει ο θεράπων ιατρός). Μπορεί, επίσης, να λάβει από του στόματος αναλγητικά σε περίπτωση πόνου.
Καθώς στις περιπτώσεις της υαλοειδεκτομής τοποθετείται φυσαλίδα αερίου εντός του οφθαλμού, ο χειρουργός σας θα σας ζητήσει να διατηρήσετε μια συγκεκριμένη θέση κεφαλής κατά την ανάρρωση για λίγες ημέρες με στόχο την ομοιόμορφη πίεση του αμφιβληστροειδούς στη φυσιολογική του θέση ώστε να επανακολληθεί πλήρως. Το διάστημα μέχρις ότου η φυσαλίδα να απορροφηθεί πλήρως, ο ασθενής δεν επιτρέπεται να ανεβεί σε υψηλό υψόμετρο ή να πετάξει με αεροπλάνο λόγω κινδύνου απότομης αύξησης της ενδοφθάλμιας πίεσης από διαστολή του αερίου. Η επούλωση ολοκληρώνεται σε 2 εβδομάδες μετά από την επέμβαση, αλλά η όραση επανέρχεται σταδιακά μετά από τους πρώτους μετεγχειρητικούς μήνες. Τις πρώτες μετεγχειρητικές ημέρες χρειάζεται προσοχή με καλή υγιεινή των ματιών και των χεριών για την αποφυγή μόλυνσης.
Ποια είναι η τιμή της θεραπείας για την αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς;
Η τιμή του χειρουργείου αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς εξαρτάται από το είδος της επέμβασης που θα πραγματοποιηθεί και ποικίλλει μεταξύ 2500 και 4000 ευρώ. Ο έμπειρος χειρουργός οφθαλμίατρος Δρ. Θάνος Μπεζάτης θα σας παρέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες.
