Γλαύκωμα

Η ενδοφθάλμια πίεση είναι η πιο σημαντική παράμετρος στην εξέλιξη του γλαυκώματος και ουσιαστικά η μόνη που μπορεί να ελεγχθεί με την κατάλληλη θεραπεία. Υπάρχουν γενικά φυσιολογικά όρια ενδοφθάλμιας πίεσης όμως η ιδανική πίεση είναι διαφορετική για κάθε οφθαλμό καθώς οι αντοχές του οπτικού νεύρου ποικίλλουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Όταν η ενδοφθάλμια πίεση είναι αυξημένη πάνω από τα όρια αντοχών του οπτικού νεύρου τότε τίθεται η διάγνωση του γλαυκώματος.

Η κληρονομική προδιάθεση και η αυξημένη ηλικία έχουν άμεση σχέση με την ανάπτυξη γλαυκώματος. Άλλοι παράγοντες έχουν να κάνουν με τη φυλή, το πάχος του κερατοειδούς, μακροχρόνια χρήση στεροειδών, ιστορικό φλεγμονωδών νόσων του οφθαλμού καθώς και σοβαρά τραύματα.

Η πιο συχνή μορφή γλαυκώματος είναι το γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας, του οποίου η εξέλιξη είναι αργή με σταδιακή απώλεια όρασης και οπτικού πεδίου και σχετίζεται με χρόνια αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση.

Το γλαύκωμα κλειστής γωνίας παρουσιάζεται σε υπερμετρωπικά άτομα που έχουν ανατομική προδιάθεση λόγω μικρού προσθίου θαλάμου. Η τυπική εικόνα γλαυκώματος οξείας γωνίας είναι με ξαφνική ερυθρότητα, έντονο πόνο και απώλεια όρασης. Τυπικά συμβαίνει σε ηλικιωμένα άτομα την ώρα που παρακολουθούν τηλεόραση σε σκοτεινό δωμάτιο όπου και η κόρη βρίσκεται σε πλήρη διαστολή. Η άμεση θεραπεία είναι απαραίτητη για να επανέλθει η όραση και να ανακουφιστεί ο ασθενής.

Σπανιότερα είδη γλαυκώματος είναι το γλαύκωμα φυσιολογικής πίεσης όπου το οπτικό νεύρο παρουσιάζει σταδιακές αλλοιώσεις παρά τη φαινομενικά χαμηλή ενδοφθάλμια πίεση και το δευτερογενές γλαύκωμα που εμφανίζεται συνεπεία πολλαπλών ενδοφθάλμιων φλεγμονών ή σοβαρών οφθαλμικών τραυμάτων. Τέλος υπάρχει και το συγγενές γλαύκωμα που εμφανίζεται στη παιδική ηλικία και έχει πολύ πιο επιθετική εξέλιξη.

Πολύ συχνά γλαύκωμα και καταρράκτης συνυπάρχουν καθώς και τα δύο εμφανίζονται σε προχωρημένες ηλικίες. Η αφαίρεση καταρράκτη έχει δειχθεί ότι μειώνει σημαντικά την ενδοφθάλμια πίεση σε όλα τα είδη του γλαυκώματος και μάλιστα είναι συχνά η μόνη θεραπεία στο γλαύκωμα κλειστής γωνίας.

1. Μέτρηση ενδοφθάλμιας πίεσης

Η ενδοφθάλμια πίεση είναι η πιο σημαντική παράμετρος στον έλεγχο του γλαυκώματος, όμως απαιτείται η συν-αξιολόγησή της με τα υπόλοιπα ευρήματα καθώς από μόνη της δεν αρκεί για να τεθεί η διάγνωση.

2. Βυθοσκόπηση

Η αξιολόγηση της κατάστασης του οπτικού νεύρου γίνεται αρχικά με την βυθοσκόπηση κατά την οποία εξετάζεται η μορφολογία της οπτικής θηλής και καταγράφονται τυχόν αλλοιώσεις των αγγείων και των νευρικών ινών της.

3. Αξιολόγηση των οπτικών πεδίων

Η εξέταση οπτικών πεδίων εξασφαλίζει ακριβή καταγραφή του μέρους του οπτικού πεδίου που έχει αλλοιωθεί από το γλαύκωμα και είναι εξαιρετικά χρήσιμο στη παρακολούθηση της νόσου και την ανταπόκριση του ασθενούς στη θεραπεία. Αν π.χ. παρά τη χορηγούμενη αγωγή, έχουμε συνεχιζόμενη απώλεια οπτικού πεδίου ενδείκνυται αλλαγή και εντατικοποίηση της θεραπείας. Επίσης ο έλεγχος οπτικών πεδίων μπορεί να καταγράψει αλλοιώσεις σε ένα φαινομενικά υγιές μάτι και άρα έχει σημαντική θέση στον προληπτικό έλεγχο του γλαυκώματος.

4. Τομογραφία οπτικού νεύρου (OCT)

Με το OCT μπορεί να καταγραφεί ακόμα και σε πολύ πρώιμο στάδιο η απώλεια των νευρικών ινών του οπτικού νεύρου.

Ο στόχος της αγωγής είναι η μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Η θεραπεία ποικίλλει ανάλογα με το είδος του γλαυκώματος και προσαρμόζεται εξατομικευμένα στον κάθε ασθενή.

Στα αρχικά στάδια αρκεί η τοπική φαρμακευτική αγωγή με συνδυασμό κολλυρίων που μπορεί να συνδυαστεί με επέμβαση laser η οποία μπορεί να βοηθήσει σε περαιτέρω μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης.

Η αφαίρεση του καταρράκτη έχει επίσης σημαντική θέση στη μείωση της πίεσης του ματιού και τον έλεγχο του γλαυκώματος.

Τέλος, σε προχωρημένα στάδια ή σε ταχεία εξέλιξη, όπου η συντηρητική αγωγή δε μπορεί να ελέγξει τη προοδευτική βλάβη του οπτικού νεύρου, θέση έχει η χειρουργική επέμβαση.  Το φάσμα των χειρουργικών επεμβάσεων του γλαυκώματος είναι πολύ μεγάλο. Ο όρος MIGS (Minimally Invasive Glaucoma Surgery) περιλαμβάνει μια σειρά μικροεπεμβατικών μεθόδων (πχ τοποθέτηση stent) στον πρόσθιο θάλαμο του ματιού που οδηγούν σε σημαντική μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Το χειρουργείο της τραμπεκουλεκτομής είναι η συμβατική μέθοδος που απαιτεί εντατική μετεγχειρητική παρακολούθηση αλλά είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος στον μακροχρόνιο έλεγχο της νόσου.